Astropedia
Advertisement

Jowisz – największa planeta Układu Słonecznego, piąta w odległości od Słońca. Jest on w grupie planet zewnętrznych. Jego średnica wynosi 142 984 km. Jowisz potrzebuje 11,85 roku na okrążenie Słońca, a na obrót wokół własnej osi – 9 godzin, 50 minut i 30 sekund.

Wygląd, budowa[]

Jego powierzchnia jest zakryta warstwami skłębionych chmur, które składają się z cieczy i gazów. Planeta posiada również cienkie pierścienie o grubości poniżej 1 km odkryte przez Voyagera 1 w 1979 roku.

Jowisz posiada atmosferę z wodoru i helu (75% masy stanowi wodór, 24% – hel). 1% to proste związki chemiczne zawierające wodór (głównie woda, metan i amoniak). Skalne jądro planety jest stosunkowo małe (skupia około 13% masy), otoczone warstwami kolejno metalicznego, ciekłego i gazowego wodoru. Warstwy te nie są jednak ściśle rozgraniczone i przechodzą łagodnie jedna w drugą. Wyższe partie atmosfery Jowisza podlegają rotacji różnicowej, tzn. okres obrotu atmosfery na biegunach jest ok. 5 minut dłuższy niż na równiku. Efekt ten po raz pierwszy zaobserwował Giovanni Cassini w 1690 r. Oprócz tego pasma chmur na różnych wysokościach poruszają się w przeciwnych kierunkach. Wszystkie te zjawiska powodują powstawanie gwałtownych turbulencji i burz – nie należą do rzadkości wiatry o prędkości dochodzącej do . Najbardziej znanym szczegółem jego powierzchni jest Wielka Czerwona Plama, będąca burzą o średnicy większej niż ziemska.

Badania[]

Jupiter

Jowisz, zdjęcia Voyagera 1

  • Pioneer 10 (1973) – pasy radiacyjne, szczegóły magnetosfery;
  • Pioneer 11 (1974) – w drodze na Saturna;
  • Voyager 1 (1979) – pierścienie;
  • Voyager 2 (1979) – Adrastea, teza wody na Europie;
  • Ulysses (1992) – w drodze na Słońce;
  • Galileo (1995) – badanie atmosfery Jowisza;
  • Cassini-Huygens (2001) – w drodze na Saturna;
  • New Horizons (2007) – w drodze na Plutona.

Księżyce[]

Jupiter and Io

Jowisz i Io, zdjęcia amatorskie

Jowisz posiada 63 księżyce, wśród nich Ganimedesa, który jest największym w Układzie Słonecznym. Inny, Io, jest najbardziej aktywnym wulkanicznie obiektem Układu Słonecznego, dzięki czemu cała powierzchnia liczy sobie mniej niż tysiąc lat. Inne bardzo znane to Europa i Kallisto. Te cztery księżyce odkrył w styczniu 1610 Galileusz. Są one nazywane „księżycami galileuszowymi”.

Reakcje jądrowe[]

Gdyby Jowisz był 80 razy większy, na planecie nastąpiłaby reakcja jądrowa i nasz Układ Słoneczny stałby się układem podwójnym, a życie na Ziemi nie mogłoby zaistnieć. Dodatkowe promieniowanie zakłóciłoby równowagę, jaka umożliwiła powstanie życia.

Galeria[]


Advertisement