Zaćmienie Słońca

Solar eclips 1999 4 NR — Całkowite zaćmienie Słońca we Francji 11 sierpnia 1999

Solar eclips 1999 5 — Całkowite zaćmienie Słońca we Francji 11 sierpnia 1999

Eclipse-sz — Częściowe zaćmienie Słońca obserwowane w Polsce 29 marca 2006

20100115SE — Częściowe zaćmienie Słońca z dnia 15 stycznia 2010

Zaćmienie Słońca – zjawisko powstające, gdy Księżyc znajdzie się w jednej linii między Słońcem a Ziemią, przesłaniając światło słoneczne.

Rodzaje zaćmień[]

zaćmienie całkowite – występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca. Ponieważ rozmiar kątowy Księżyca jest tylko minimalnie większy od rozmiaru kątowego Słońca, przysłania on tylko powierzchnię gwiazdy, widoczna jest natomiast korona słoneczna. Na kilka sekund przed całkowitym przesłonięciem Słońca widoczne jest zjawisko nazywanie pierścieniem z diamentem.
zaćmienie obrączkowe lub pierścieniowe – występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca, ale satelita jest blisko apocentrum swojej orbity i jego średnica kątowa jest minimalnie mniejsza od słonecznej.
zaćmienie hybrydowe – połączenie dwóch poprzednich – występuje, gdy w niektórych miejscach na Ziemi zaćmienie jest widoczne jako całkowite, a w innych – jako obrączkowe. Średnio 1 na 20 zaćmień jest hybrydowe.
zaćmienie częściowe – występuje, gdy obserwator nie znajduje się w cieniu, a w półcieniu Księżyca.

Częstość występowania zaćmień[]

Każdego roku występuje na kuli ziemskiej od dwóch do pięciu zaćmień, przy czym najwyżej trzy z nich są całkowite. W każdym miejscu na Ziemi całkowite zaćmienie Słońca występuje statystycznie co 370 lat – jest to jednak wartość uśredniona, np. w Brisbane (Australia) zaćmienia całkowite wystąpiły 5 kwietnia 1856, a następnie 25 marca 2007. Z powodu ruchów pływowych, Księżyc oddala się od Ziemi o ok. 4 cm rocznie. Za około 600 milionów lat będzie tak daleko, że zaćmienia całkowite przestaną występować.

Długość zaćmień[]

Zaćmienia całkowite mogą teoretycznie trwać do 7 minut i 32 sekund. Prawdopodobnie najdłuższe w historii zaćmienie Słońca trwało jednak 7 minut i 28 sekund, a zjawisko wystąpiło 15 czerwca 744 roku p.n.e. Od 1 roku n.e. miało miejsce 20 zaćmień całkowitych trwających co najmniej 7 minut, a do roku 3000 ich liczba ma powiększyć się o kolejne 10. Dane dla odległych od teraźniejszości czasów mogą jednak się różnić ze względu na nieznane nieregularności w orbitach Ziemi i Księżyca. W XXI wieku najdłuższe zaćmienie wystąpiło 22 lipca 2009 i trwało 6 minut i 39 sekund.

Zaćmienia pierścieniowe mogą trwać ponad 12 minut, zdarza się to jednak niezwykle rzadko. Od początku naszej ery miało miejsce 7 tak długich zaćmień (z tego 3 w XX wieku), a następne wydarzy się prawdopodobnie 14 stycznia 3080. Najdłuższe było zaćmienie obrączkowe z dnia 7 grudnia 150 – trwało ono 12 minut i 24 (lub 23) sekundy.

Zaćmienia hybrydowe są dużo krótsze, a czas ich trwania nie przekracza minuty i 50 sekund. Najdłuższe było zaćmienie z 13 sierpnia 979 r. p.n.e. o długości minuty i 48 sekund.

Zaćmienia w Polsce[]

Ostatnie obserwowane w Polsce zaćmienie Słońca wystąpiło 15 stycznia 2010, było to zaćmienie częściowe. Następne dwa zaćmienia były widoczne 4 stycznia 2011 i 20 marca 2015, one również należały do zaćmień częściowych. Zaćmienie obrączkowe widoczne z terenu Polski nastąpi 13 lipca 2075, zaś całkowite – 7 października 2135. Nie będą one jednak widoczne z całego obszaru kraju – z dzisiejszej Warszawy zaćmienie całkowite będzie można zobaczyć dopiero 8 czerwca 2681.