Eris, w tle Dysnomia (wizja artysty)
136199 Eris – największa ze znanych planet karłowatych oraz obiekt o największej różnicy między peryhelium a aphelium w Układzie Słonecznym, wraz ze swoim księżycem Dysnomią stanowią najdalsze znane obiekty Układu Słonecznego (nie wliczając komet).
Odkrycie[]
Eris odkryto 5 stycznia 2005 roku, a dokonali tego Michael E. Brown, Chad Trujillo i David L. Rabinowitz. Analizowali oni zdjęcia z 21 października 2003 roku. Oficjalnie odkrycie ogłoszono dopiero 29 lipca 2005, obiektowi nadano nazwę Xena. 13 września 2006 roku oficjalnie nadano jej nazwę Eris pochodzącą od greckiej bogini niezgody.
Księżyc[]
Eris posiada jeden księżyc o nazwie Dysnomia i odkryto go 10 września 2005 roku. Tymczasowo nazywana była Gabrielle, jak najlepsza przyjaciółka głównej bohaterki z serialu „Xena:Wojownicza księżniczka”. Jej jasność jest około 500 razu mniejsza od jasności Eris, a rozmiar szacuje się na około 150 kilometrów. Porusza się po niemal kołowej orbicie, czas potrzebny jej na okrążenie planety wynosi 16 dni.
Orbita[]
Okres orbitalny 136199 Eris wynosi około 560 lat, a obiekt znajduje się obecnie w odległości około 97 jednostek astronomicznych od Ziemi (dla porównania, peryhelium orbity 134340 Plutona sięga 29, natomiast aphelium – 49 j.a.). Podobnie jak Pluton, Eris posiada silnie ekscentryczną orbitę – w peryhelium ciało zbliża się do Słońca na 38 j.a.
Konsekwencje odkrycia[]
Niektórzy astronomowie już od wielu lat postulowali „degradację” Plutona do rangi dużej planetoidy czy też tzw. obiektu transneptunowego i zmianę definicji pojęcia "planeta". Na odkrywane nowe ciała z Pasa Kuipera funkcjonowały określenia plutonki, twotino i cubewano. Od sierpnia 2008 roku duże ciała nazywane są również plutoidami. Rozmiary Plutona i utarta tradycja zaliczająca go do planet wstrzymywały naukowców od radykalnych kroków w kwestiach nazewniczych; odkrycie większego obiektu nie było jednak wielkim zaskoczeniem.
Podczas sympozjum Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU) w Pradze 24 sierpnia 2006 roku przyjęto nową definicję planety. Eris wraz z Plutonem i Ceres uznana zostały za planetę karłowatą.
| Układ Słoneczny | |
|---|---|
| Słońce • Merkury • Wenus • Ziemia (Księżyc) • Mars (księżyce Marsa) | |
| Jowisz (pierścienie Jowisza | księżyce Jowisza) • Saturn (pierścienie Saturna | księżyce Saturna) | |
| Uran (pierścienie Urana | księżyce Urana) • Neptun (pierścienie Neptuna | księżyce Neptuna) | |
| Ceres • Pluton (księżyce Plutona) • Haumea (księżyce Haumei) • Makemake • Eris (Dysnomia) | |
Szablon:ANM