Ekliptyka i jej związek z nachyleniem osi obrotu
Na tym zdjęciu dobrze widoczna jest płaszczyzna ekliptyki. Od prawej na zdjęciu: Księżyc, Słońce, Saturn, Mars, Merkury
Ekliptyka – okrąg wielki na sferze niebieskiej, po ktorym Słońce widziane z Ziemi pozornie porusza się w ciągu roku.
Orbita Ziemi zawiera się w płaszczyźnie ekliptyki, natomiast orbity pozostałych planet znajdują się bardzo blisko niej. Wzdłuż natomiast usytuowane są konstelacje zodiakalne. Nachylenie Ziemi względem płaszczyzny ekliptyki wynosi około 23°26' i powoli się zmienia, zaś dla Księżyca wartość ta wynosi ~5°.
Słońce zdaje się przesuwać po ekliptyce o ok. 1° dziennie (Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \frac{365,25dni}{360°}} ) z zachodu na wschód (odwrotnie do ruchu dobowego). Gdy gwiazda znajdzie się w jednym z dwóch punktów, zwanych punktem Barana i punktem Wagi, następuje zrównanie dnia z nocą na Ziemi. Jest to efekt tego, że w tych dwóch punktach ekliptyka i równik niebieski przecinają się. Gdy Słońce osiąga najdalej oddalony na północ od równika niebieskiego punkt, na półkuli północnej mamy do czynienia z letnim przesileniem, natomiast na półkuli południowej z przesileniem zimowym. Gdy Słońce znajdzie się w punkcie najdalej oddalonym na południe, sytuacja jest odwrotna.
Gdy Księżyc w pełni lub nowiu znajduje się w dostatecznie blisko przecięcia swej orbity z ekliptyką (węzła orbity), na części Ziemi można zaobserwować zjawisko zaćmienia. W przypadku pełni będzie to zaćmienie Księżyca związane z jego przejściem przez półcień lub cień Ziemi, w nowiu będzie to zaćmienie Słońca związane z rzucaniem cienia lub półcienia Księżyca na Ziemię.